فوائد شن بازی برای کودکان و رشد روانی آن‌ها

فوائد شن بازی برای کودکان در کتاب‌های روانشناسی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. روانشناسان کودک و فعالان تربیتی باور دارد که شن بازی یکی از بهترین بازی‌ها برای رشد خلاقیت، روابط اجتماعی و توانمندی‌های ذهنی کودکان است. در این مقاله ما سعی می‌کنیم به بررسی فوائد شن بازی برای کودکان بپردازیم و چند نکته مهم کلیدی و مهم را نیز در انتهای این مقاله به شما ارائه می‌کنیم.

فوائد شن بازی برای کودکان

در دنیای پر از ماشین و دور طبیعت این روزها و با آپارتمان‌های تنگ و کوچک ارتباط کودکان با طبیعت هر روز کمتر می‌شوند. امروزه دیگر اسباب بازی‌های پلاستیکی و یا دیجیتالی جایگزین بازی‌های گرم و دلنشین کودکان در طبیعت شده است. دوری از طبیعت و دلخوش کردن به اسباب بازی‌های دیجیتالی سبب شده است که روانشناسان همیشه برنامه‌های طبیعت‌گردی و حضور در پارک‌های روباز را به پدران و مادران توصیه کنند. یکی از بازی‌هائی که می‌تواند به خوبی این مشکل را برطرف کند «شن بازی» است.

شن بازی یک بازی کاملاً طبیعت محور است. در این بازی کودک در نزدیک‌ترین رابطه با طبیعت و واقعیت‌های آن قرار می‌گیرد و این فرصت را پیدا می‌کند که چنگی در دل طبیعت زده و آن را از نزدیک لمس و احساس کند. شن‌ها به خاطر ساختار خودشان به کودکان اجازه می‌دهند که آن‌ها را به هر شکلی در آورند و در نتیجه بتوانند بهترین نتیجه ممکن را از بازی خود داشته باشند.

در ادامه این مقاله ما به تاثیرات مثبت شن بازی بر روی رفتار، روان و خلاقیت کودکان می‌پردازیم.

شن بازی بهترین ابزار هماهنگی اندامی

 زمانی که کودکان غرق شن بازی خود می‌شوند، تمامی اندام‌های حرکتی، ماهیچه‌ای، بصری و دیداری آن‌ها با همدیگر به کار می‌افتد. هماهنگی این اندام‌ها برای ساخت سازه‌های شنی بسیار مهم است و مغز کودک در جریان بازی می‌آموزد که چطور باید از توان ماهیچه‌ای، دیداری و نیز سایر امکانات خود استفاده کند تا بتواند نتیجه نهائی را به دست بیاورد.

چنگ زدن، هل دادن، برداشتن، گذاشتن، کندن، شکل دادن و جابجا کردن شن‌ها سبب تقویت ماهیچه‌های حرکتی کودک و هماهنگی بین اجزای مختلف بدون او می‌گردد. در عین حال قدرت تصمیم‌گیری کودک برای انجام حرکات پیچیده تر را نیز بهتر می‌کند.

شن بازی بهترین ابزار برای تقویت خلاقیت

قلعه‌های شنی بهترین بخش شن بازی برای کودکان هستند. کودکان عاشق داستان‌هائی هستند که درباره قلعه‌های شنی گفته می‌شوند. در عین حال شن‌ها این امکان را به کودک می‌دهند که بتوانند شهرک، غار، خانه، رودخانه، جاده و یا هر سازه دیگری را بسازند. این کار ذهن کودک را برای پیاده‌سازی هر گونه خلاقیتی آماده می‌کند.

کودکان در زمان شن بازی می‌توانند انواع سازه‌های مورد نظر خودشان را بدون هیچ محدودیتی پیاده‌سازی کنند و از اسباب بازی‌ها و ابزارهای دیگر برای شکل دادن به آن‌ها استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند یک جاده پر از ماشین بسازند و یا یک خانه و یا یک قلعه پر از سرباز، تمام این تخیلات ذهن کودکان را آماده ایجاد خلاقیت‌های بزرگ در آینده می‌کند. خلاقیت‌هائی که زندگی هزاران نفر را تغییر می‌دهد.

کودکان با استفاده از شن بازی دید سه بعدی خودشان نسبت به محیط اطراف را نیز تقویت می‌کنند. با این دید کودکان یک تصویر سیصد و شصت درجه نسبت به محیط اطراف به دست می‌آورند. داشتن یک نگاه سه بعدی به اطراف سبب می‌شود که درک عصبی-دیداری کودکان نسبت به اطراف بهتر شده و بتوانند به بیان بهتر موضوعات ذهنی و پردازش‌های تصویری بپردازند.

شن بازی و تقویت لامسه

حس لامسه یکی از احساسات مهم عصبی-تنی ماست. استفاده درست از این حس به ما در درک دنیای اطرافمان کمک می‌کند. اسباب بازی‌های ساختگی و مصنوعی تنها سطح‌های صاف، صیقلی و سرد دارند، اما شن‌های بازی انواع ادراکات مانند سفتی، زبری، نرم، سردی، گرمی و محکم بودن را به کودک می‌دهند. کودکان می‌توانند نرمی شن‌ها، خیسی آب، سردی خاک، گرمی آفتاب و جاری شدن دانه‌های شن در میان انگشتان خودشان را حس کنند. این کار سبب تقویت ادراک و اعصاب کودکان می‌شود و در نتیجه سیستم عصبی-ادراکی کودکان تقویت شده و رشد پیدا می‌کند.

همبازی شدن در شن بازی

یکی از مهمترین فوائد شن بازی برای کودکان همبازی شدن با هم سن و سالی‌های خودشان در زمان شن بازی است. اشتراک تخیلات در زمان بازی و انجام گفتگوهای در زمان پیاده‌سازی سازه‌های شنی به کودکان کمک می‌کنند که بتوانند روابط اجتماعی قوی را بین خود و هم سن و سالی‌های خودشان توسعه دهند. این کار به یادگیری روابط اجتماعی، کار تیمی و رشد کلامی-عصبی کودکان کمک می‌کنند.

در عین حال در زمانی که کودکان در شن بازی به صورت گروهی عمل می‌کنند به درک بهتری از احساسات همبازی‌های خودشان، مفهوم کار گروهی، اشتراک منابع، مالکیت و قبول نظرات مخالف می‌رسند. این مفاهیم ساده و ابتدائی نقش بسیار مهم و اساسی در زندگی آینده آن‌ها دارد و می‌تواند به موفقیت در روابط اجتماعی آن‌ها منجر شود.

نزدیکی به طبیعت در شن بازی

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، زندگی شهری امروز فرصت رویارویی با طبیعت را از همه ما گرفته است. بر خلاف روستانشینان خوش دل ما که برای کار و معاش وابسته به طبیعت هستند، ما در شهرها فرصت‌های کمی را برای در طبیعت بودن داریم.

شن بازی یک راهکار عالی برای کودکان است که فرصتی یافته تا با طبیعت هم بازی شوند. شن بازی نه تنها به کودکان این اجازه را می‌دهد که بتوانند به درک بهتری از طبیعت برسند، بلکه حس دوست داشتن طبیعت را نیز در آن‌ها بیدار می‌کند.

افرادی که در خردسالی خودشان طبیعت را به عنوان یک همبازی انتخاب کرده‌اند، در بزرگ سالی احترام بیشتری برای طبیعت و حفظ آن قائل هستند.

بسیاری از روانشناسان به والدین توصیه می‌کنند که هفته‌ای چندبار کودکان خودشان را برای شن بازی به پارک‌های و یا مناطق سرگرمی سرباز ببرند تا کودکان فرصت هم آغوش شدن با طبیعت را داشته باشند.

شن بازی یک ابزار کاهش تنش

یکی از مشکلات اساسی در اسباب بازی‌های پلاستیکی، الکتریکی و دیجیتالی، ایجاد تنش‌های روحی در کودکان است. در این بین بازی‌های دیجیتالی و ویدئو گیم‌ها (و اکنون نیز انواع بازی‌هائی که بر روی تبلت‌ها و گوشی‌های همراه بازی می‌شوند) سبب تقویت پرخاشگری در کودکان می‌شوند. کودکان اغلب با پرت کردن اسباب بازی، لجبازی با والدین، جیغ کشیدن و فریاد زدن و یا گریه‌های بی منظور سعی می‌کنند احساسات پیچیده‌ای که با آن‌ها روبرو هستند را بروز دهند. یکی از مشکلات والدین نیز دور کردن کودکان از این محیط‌های پر تنش فکری است.

یکی از بهترین راه‌های کاهش تنش فکری در کودکان آن است که آن‌ها را در محیط‌های باز و طبیعی وادار به بازی و تحرک کنیم. شن بازی، دوچرخه سواری، توپ بازی، دویدن، شنا کردن و تاب بازی بهترین بازی‌های هستند که سبب می‌شود تنش‌های فکری و احساسی کودکان به حداقل برسد و کودکان بتوانند انرژی‌ها و احساسات منفی را از خود دور کنند.

شن بازی علاوه بر آنکه به کاهش احساسات منفی در کودکان کمک می‌کند، به آن‌ها کمک می‌کند که با موفقیت در ساخت سازه‌ها و دیدن نتایج آن به خودشان حس خوبی پیدا کنند. این احساسات سبب پذیرش خود، افزایش اعتماد به نفس، دوری از احساسات منفی و در عین حال قبول و پذیرش دیگران می‌شود.

نکاتی که در زمان شن بازی باید بدانید

اگر قصد دارید که شن بازی را به عنوان یک بازی مفرح و سازنده برای کودک خودتان انتخاب کنید به نکات زیر دقت کنید:

شما چاشنی خلاقیت را بزنید

شاید برای کودکان درگیر شدن با شن‌ها و شروع بازی کمی سردرگم کننده باشد. بهتر است که وارد گود شن شوید و با ابزارها اولین قلعه و یا سازه را بسازید. این کار به کودکان روش بازی کردن درست را یاد می‌دهد. کودکان با کمک خلاقیت خودشان و هم بازی‌های دیگر می‌توانند این بازی را ادامه دهند.

حتما در کنار کودک باشید و آن را تشویق کنید

در زمان شن بازی در کنار کودک باشید. اگر می‌توانید حتی با او همبازی شود و نتیجه کارهای او، حتی اگر خیلی هم احمقانه و ساده باشد را تشویق کنید. دقت کنید که نیمه بزرگ بازی کودکان در ذهن آن‌ها اتفاق می‌افتد. شاید در زمان بازی متوجه شوید که کودک شما از یک مشت خاک استفاده می‌کند و بعد از کمی شکل دادن به آن نام یک شخصیت کارتونی و یا اعضای خانواده را بر روی آن می‌نهد. در این مواقع اصلاً بر روی کودک خود عیب نگیرید، زیرا بقیه اتفاقات در ذهن او انجام شده است.

همچنین در زمانی که کودک طرح‌های عجیب و غریب را بیان می‌کند نیز شنونده باشید و از او بخواهید که طرح‌های خودش را بسازد. با این کار اعتماد به نفس کودک بیشتر شده و غزت نفس آن افزایش پیدا می‌کند.

از حضور همبازی‌ها استفاده کنید

بهتر است که شن بازی به همراه کودکان دیگر انجام شود. از کودکان دیگر بخواهید که در زمان شن بازی با هم باشند. بازی گروهی یکی از بهترین راهکارهای اعتماد به نفس در کودکان است و به آن‌ها مهارت‌های اجتماعی را به خوبی می‌آموزد.

کودکان را نترسانید

قطعاً در زمان شن بازی لباس‌های کودکان شما کثیف می‌شود. بهتر است که از یک لباس مناسب برای این زمان‌ها استفاده کنید. همچنین دائماً به آن‌ها حفظ پاکیزگی‌شان را یادآور نشوید. در زمان شن بازی بگذارید آن‌ها از عمق جان وارد خاک و شن‌ها شوند لمس کنند و دست بزنند تا ذهن آن‌ها بیشتر از آنکه نگران استرس‌های وارد شده والدین باشد، درگیر ایجاد خلاقیت باشد.

حرف آخر

در این مقاله ما به بررسی فوائد شن بازی برای کودکان پرداختیم. همانطور که خواندیم، شن بازی یک روش بسیار خوب برای تقویت بسیار از موضوعاتی که کودک شما در آینده به آن نیاز دارد. برای همین بسیاری از روانشناسان حوزه کودک توصیه می‌کنند که حداقل دو تا سه بار در هفته کودکان به شن بازی بپردازند و این بازی بخشی از بازی‌های آن‌ها باشد. با این حال ترکیب شما در بازی، بهره‌گیری از هم بازی‌های دیگر و داشتن روپوش مناسب می‌تواند به بیشتر شدن نشاط کودک در طول این بازی کمک کند.